April 09, 2024 | 11:20
Science
Education
Research
Scientific publications testify to researcher's effective work
Applications of ultrashort pulses today are not limited to femtobiology, femtochemistry or photonics. They cover many areas of modern science and technology: material science, medicine, communication and production. The study of ultrashort waves is central to the research of Aghavni Kutuzyan, Associate Professor in the Chair of Optics at the YSU Institute of Physics.
Գերարագ օպտիկայի և ֆոտոնիկայի լաբորատորիայի գիտական ղեկավար, դոցենտ Աղավնի Կուտուզյանը համահեղինակ է մոտ 30 գիտական հոդվածի: Կատարած հետազոտությունների մանրամասների, արդյունքների և բարձր վարկանիշ ունեցող պարբերականներում հոդվածների տպագրության մասին պատմում է Ա. Կուտուզյանը:
Գերկարճ իմպուլսների բնութագրերի կառավարումը՝ ժամանակակից գերարագ օպտիկայի կարևոր խնդիր
Ներկայում գիտական և տեխնոլոգիական առաջընթացը դեռևս հնարավորություն չի տալիս ունենալու սարքավորում, որի արագագործությունը կբավարարի սուբպիկովայրկյանային և ֆեմտովայրկյանային ժամանակային սանդղակում գրանցումներ կատարելու պահանջը։ Թեպետ մեր լաբորատորիայի գիտական խումբն առաջարկել և մշակել է գրանցման մեթոդ, որն ունի գերարագ օսցիլոգրաֆի ստեղծման հեռանկար, այնուամենայնիվ այժմ այդ ուղղությամբ աշխատանքները դադարեցված են։ Այսօր ակտիվ հետազոտություններ են կատարվում՝ ուղղված մեկ այլ մեթոդի մշակմանը, որն առանձնանում է հեշտ իրագործելիությամբ։ Խոսքը գերկարճ իմպուլսների սպեկտրալ փուլի չափման տեխնիկայի մասին է՝ հիմնված Ֆուրիեի փոխակերպման տեսության վրա։ Այս ուղղությամբ կատարած հետազոտությունների արդյունքներն արդեն իրենց հավաստիությամբ և որակով մեզ հնարավորություն են տալիս տպագրության ուղարկելու առաջին քառորդում ընդգրկված ժողովածու։
Հետազոտության արդյունքը՝ բարձր վարկանիշ ունեցող ամսագրում
Մեր հետազոտությունը վերաբերում է լայնաշերտ սիմիլարիտոնների գեներացմանը և դրանց պոտենցիալ կիրառությունների ուսումնասիրությանը: Նորությունն այն է, որ օպտիկական մանրաթելում ձևավորված սիմիլարիտոնը իր սպեկտրալ փուլային հատկություններով կիրառելի է սպեկտրալ ինտեֆերաչափություն և իմպուլսի բնութագրում կատարելու համար։ Այս արդյունքն առանձնանում է նախ իր ճշգրտությամբ և, իհարկե, նաև պարզությամբ, համարվում է ուղիղ մեթոդ և զերծ է իտեռացիոն հաշվարկներից։ Նշեմ, որ ամբողջ հետազոտությունը կատարվել է համալսարանում՝ Գերարագ օպտիկայի և ֆոտոնիկայի լաբորատորիայում: Հետազոտություն կատարելիս, ինչպես նաև հոդվածում արդյունքների մասին տեղեկություններն ամփոփելիս մանրակրկիտ վերլուծություն է կատարվել, տարբեր տեսքի իմպուլսներ են ձևավորվել, վերականգնվել և բնութագրվել:
«Սիմիլարիտոնի հենքով ինքնանեցուկ սպեկտրալ ինտերֆերաչափություն գերկարճ իմպուլսի ամբողջական բնութագրման համար» («Self-referencing similariton-based spectral interferometry for ultrashort pulse complete characterization») խորագրով համահեղինակությամբ տպագրված հոդվածը հրապարակվել է այս տարի «Optics Communications» Q2 վարկանիշ ունեցող ամսագրում: Նույն վարկանիշն ունեցող «Photonics» ամսագրում հրապարակվել է «Առանց չիրպի իմպուլսների սպեկտրի ինքնասեղմումը անոմալ դիսպերսիայով օպտիկական մանրաթելերում» («Spectral Self-Compression of Chirp-Free Pulses in Anomalously Dispersive Optical Fibers») հոդվածը, որում ներկայացված է լազերային ազդանշանների ձևավորման և բնութագրերի կառավարմանն ուղղված խնդրի հետազոտությունը: Այստեղ մենք հանգեցինք մի նոր եզրակացության, այն է՝ իմպուլսի տարածումը օպտիկական լուսատարում կարող է հանգեցնել նրա սպեկտրի կառավարմանը, մասնավորապես՝ ստանալու սպեկտրի սեղմում 2 կարգով։ Նորությունն այն է, որ իմպուլսի բնութագրերի և մանրաթելի պարամետրերի համապատասխան ընտրությունը կարող են հանգեցնել տարածման նոր ռեժիմի, որում իմպուլսը չի նմանվում սոլիտոնային տեսքի, այլ պահպանվում է գործընթացի պարբերականությունը։ Կարևոր է այն հանգամանքը, որ հոդվածի համահեղինակների շարքում օտարերկրյա հետազոտողներ չկան։ Սա վկայում է այն մասին, որ և՛ առաջադրված խնդիրներն են արդիական, և՛ հետազոտական մեթոդներն ու սարքավորումները, որոնք կարևոր են հավաստի գիտական արդյունքներ գրանցելու համար։
Գիտնականների աշխատանքների մասին «խոսում են» տպագրությունները:
Լաբորատորիաների՝ նոր սարքավորումներով պարբերական վերազինումն ու արդիականացումը նպաստում են առավել արդյունավետ և որակյալ գիտական աշխատանք կատարելուն: Իսկ հետազոտության արդյունքների մասին հեղինակավոր պարբերականներում տպագրություններն էլ գիտնականների կատարած աշխատանքների վառ վկայություններն են, որոնք նպատակ ունեն գործակցային նոր կապեր ստեղծելու, միջազգային գիտաժողովների մասնակցելու և ԵՊՀ վարկանիշը բարձրացնելու:
Գիտնականի աշխատանքը նման է արվեստագետի աշխատանքին․ ստեղծագործական է և չի կարող լինել ձանձրալի:
Գիտությունը ստեղծում է շփում և համագործակցություն գիտական տարբեր խմբերի միջև։ Ցավոք, ձևավորված կարծրատիպ կա, որ գիտնականը ինքնամփոփ, մեկուսացած, միայն իր մտքերով ապրող կերպար է։ Սակայն բազմաքանակ գիտաժողովները՝ ուղղված նոր գաղափարների ներկայացմանը, քննարկմանը և նոր կապերի հաստատմանը, ցույց են տալիս, որ ընդհակառակը՝ գիտությունը «պահանջում է» լինել տեղեկացված, հաղորդակցվող և այլն: Այս մասին պարբերաբար ասում եմ նաև իմ ուսանողներին: Այս տեսանկյունից դասախոսական աշխատանքն այսօր ինձ համար առիթ է շփվելու ուսանողների հետ, նրանց մեջ հետազոտողներ տեսնելու, բացահայտելու և գիտական ոլորտ բերելու համար։
Գրեթե երեք տասնամյակ է, ինչ Ա. Կուտուզյանը ԵՊՀ-ում է և երրորդ կուրսից սկսած՝ ներգրավված է գիտահետազոտական աշխատանքներում: Այժմ նա ցանկություն ունի կյանքի կոչելու հեռավար լաբորատորիայի հիմնադրման իր ծրագիրը։ Լաբորատորիան պետք է զբաղվի առաջադեմ ոչ գծային պատկերագրմամբ ֆեմտովայրկյանային իմպուլսների կիրառմամբ՝ բժշկության և կենսաբանության մեջ հյուսվածքների բջիջների հետազոտության նպատակով։
