Skip to main content
Home
envelope
ՀայերենРусскийEnglish

Main Navigation (Eng)

  • Admission
    • Undergraduate admission
    • Master’s degree admission
    • Postgraduate admission
    • Foreign Students
    • Preparatory courses
    • Work Carried out with Applicants
    • YSU STEM High School
  • Education
    • Guide Book for First Year Students
    • Educational programs
    • Granting qualification of a pedagogue
    • Center for Academic Writing
    • Continuing education
    • Academic Calendar
  • Science
    • Open science
    • Conferences
    • Library
    • Grants
    • Publishing House
    • Doctoral Thesis Defence Councils
    • HRS4R
  • News and events
    • Events
    • Activities
    • News
    • Newsletter
    • Announcement
    • Photo gallery
    • Video gallery

Secondary Navigation (Eng)

  • About YSU
    • YSU Management
    • YSU Symbols
    • YSU International Cooperation
    • Quality assurance
    • YSU History Museum
    • Vacancies
    • FAQ
  • Structure
    • YSU Faculties and Educational Centers
      • Faculty of Geography and Geology
      • Faculty of Theology
      • Faculty of Oriental Studies
      • Faculty of European Languages and Communication
      • Faculty of Journalism
      • Faculty of Informatics and Applied Mathematics
      • Faculty of Law
      • Faculty of Biology
      • Faculty of Armenian Philology
      • Faculty of International Relations
      • Faculty of History
      • Institute of Physics
      • Faculty of Russian Philology
      • Faculty of Sociology
      • Faculty of Economics and Management
      • Faculty of Philosophy and Psychology
      • Faculty of Chemistry
      • Faculty of Mathematics and Mechanics
      • Pedagogy and Education Development Center
      • Center for European Studies
      • Institute of Pharmacy
      • Information Technologies Educational and Research Center
      • Chair of Civil Defense
      • Chair of Physical Education and Sports
    • Column Wrapper
      • YSU STEM High School
      • YSU Ijevan Branch
    • Scientific Centers and Laboratories
      • American Studies Center
      • Center for Mathematical and Applied Research
      • Institute for Armenian Studies
      • Institute for Social and Humanitarian Studies
      • Research Center for Chemistry
      • Research Institute of Biology
      • Research Institute of Physics
      • Research Center for the Institute of Pharmacy
    • Scientific and Educational Centers
      • Observatory
      • Scientific and Educational Center for Control and Monitoring of the Quality of Medicines
      • Specialized cabinet-laboratory for the Design of Very Large Integrated Circuits (Synopsis)
      • Legal Clinic
      • Center for Applied Psychology
      • Research Center-Library of Greek Studies
      • Innovation Center for Microbial Biotechnology and Biofuels
      • Russian Center
      • Center for Russian Studies
      • Distance Learning Laboratory of Sociology
    • Column Wrapper
      • Banner
    • Administrative Divisions of YSU
      • Academic Secretary
      • Center for Doctoral Education
      • General Division
      • YSU History Museum
      • Department of Energy System Operation
      • Financial Analysis Department
      • Human Resources Department
      • Center for Admissions and Affairs with Applicants
      • Vehicle Fleet
      • Business Incubator
      • Byurakan Industrial Practice Base
      • Medical Center
      • Science Policy Department
      • Procurement Planning Department
      • Dilijan Sports and Health Center
      • YSU Archive
      • Publishing House
      • Legal Service
      • Marketing Department
      • International Cooperation Office
      • Tsaghkadzor training and production base
      • Cultural Center
      • Fire Safety Service
      • Alumni and Career Center
      • Hankavan Industrial Practice Base
      • Accounting Department
      • Center for Quality Assurance
      • Department for Special Affairs
      • Guest House
      • Student Dormitory
      • Educational-Methodological Department
      • Marie and Sarkis Izmirlian Library
      • Center for Strategic Planning
      • Rectorate
      • Rector's Office
      • Department of Territory Improvement and Landscape Design
      • Information Technology Department
      • Department of Organization and Control of Economic Activities
      • Student Affairs Center
  • Structure
  • Alumni and Career
    • Alumni Community
    • Career Center
    • Friends of YSU
  • Student life
    • YSU Student Scientific Society
    • YSU Student Council
    • Art and Culture
ՀայերենРусскийEnglish
envelope

Main Navigation (Eng)

  • Admission
    • Undergraduate admission
    • Master’s degree admission
    • Postgraduate admission
    • Foreign Students
    • Preparatory courses
    • Work Carried out with Applicants
    • YSU STEM High School
  • Education
    • Guide Book for First Year Students
    • Educational programs
    • Granting qualification of a pedagogue
    • Center for Academic Writing
    • Continuing education
    • Academic Calendar
  • Science
    • Open science
    • Conferences
    • Library
    • Grants
    • Publishing House
    • Doctoral Thesis Defence Councils
    • HRS4R
  • News and events
    • Events
    • Activities
    • News
    • Newsletter
    • Announcement
    • Photo gallery
    • Video gallery

Secondary Navigation (Eng)

  • About YSU
    • YSU Management
    • YSU Symbols
    • YSU International Cooperation
    • Quality assurance
    • YSU History Museum
    • Vacancies
    • FAQ
  • Structure
    • YSU Faculties and Educational Centers
      • Faculty of Geography and Geology
      • Faculty of Theology
      • Faculty of Oriental Studies
      • Faculty of European Languages and Communication
      • Faculty of Journalism
      • Faculty of Informatics and Applied Mathematics
      • Faculty of Law
      • Faculty of Biology
      • Faculty of Armenian Philology
      • Faculty of International Relations
      • Faculty of History
      • Institute of Physics
      • Faculty of Russian Philology
      • Faculty of Sociology
      • Faculty of Economics and Management
      • Faculty of Philosophy and Psychology
      • Faculty of Chemistry
      • Faculty of Mathematics and Mechanics
      • Pedagogy and Education Development Center
      • Center for European Studies
      • Institute of Pharmacy
      • Information Technologies Educational and Research Center
      • Chair of Civil Defense
      • Chair of Physical Education and Sports
    • Column Wrapper
      • YSU STEM High School
      • YSU Ijevan Branch
    • Scientific Centers and Laboratories
      • American Studies Center
      • Center for Mathematical and Applied Research
      • Institute for Armenian Studies
      • Institute for Social and Humanitarian Studies
      • Research Center for Chemistry
      • Research Institute of Biology
      • Research Institute of Physics
      • Research Center for the Institute of Pharmacy
    • Scientific and Educational Centers
      • Observatory
      • Scientific and Educational Center for Control and Monitoring of the Quality of Medicines
      • Specialized cabinet-laboratory for the Design of Very Large Integrated Circuits (Synopsis)
      • Legal Clinic
      • Center for Applied Psychology
      • Research Center-Library of Greek Studies
      • Innovation Center for Microbial Biotechnology and Biofuels
      • Russian Center
      • Center for Russian Studies
      • Distance Learning Laboratory of Sociology
    • Column Wrapper
      • Banner
    • Administrative Divisions of YSU
      • Academic Secretary
      • Center for Doctoral Education
      • General Division
      • YSU History Museum
      • Department of Energy System Operation
      • Financial Analysis Department
      • Human Resources Department
      • Center for Admissions and Affairs with Applicants
      • Vehicle Fleet
      • Business Incubator
      • Byurakan Industrial Practice Base
      • Medical Center
      • Science Policy Department
      • Procurement Planning Department
      • Dilijan Sports and Health Center
      • YSU Archive
      • Publishing House
      • Legal Service
      • Marketing Department
      • International Cooperation Office
      • Tsaghkadzor training and production base
      • Cultural Center
      • Fire Safety Service
      • Alumni and Career Center
      • Hankavan Industrial Practice Base
      • Accounting Department
      • Center for Quality Assurance
      • Department for Special Affairs
      • Guest House
      • Student Dormitory
      • Educational-Methodological Department
      • Marie and Sarkis Izmirlian Library
      • Center for Strategic Planning
      • Rectorate
      • Rector's Office
      • Department of Territory Improvement and Landscape Design
      • Information Technology Department
      • Department of Organization and Control of Economic Activities
      • Student Affairs Center
  • Structure
  • Alumni and Career
    • Alumni Community
    • Career Center
    • Friends of YSU
  • Student life
    • YSU Student Scientific Society
    • YSU Student Council
    • Art and Culture
  1. Main
  2. Node
  3. «ՈՒՂԵՂԸ ՆՈՒՅՆՊԵՍ ՀՈԳԱՏԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԻ». ԱԼԵՔ ՊՈՂՈՍՅԱՆ
July 09, 2021 | 14:44

«ՈՒՂԵՂԸ ՆՈՒՅՆՊԵՍ ՀՈԳԱՏԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԻՔ ՈՒՆԻ». ԱԼԵՔ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Ալեք Պողոսյանը ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետի շրջանավարտ է, այժմ իր գործունեությունը ծավալում է Օքսֆորդի համալսարանում՝ ղեկավարելով մի շարք գիտական նախագծեր:
about-science

Պարոն Պողոսյանի հետ զրուցել ենք Պարկինսոնյան հիվանդության բուժման արդիական մեթոդների, նրա ծավալած գիտական գործունեության և չիպավորման մասին:

- Պարո՛ն Պողոսյան, Պարկինսոնյան հիվանդության զարգացման դեպքում ինչպիսի՞ ախտանիշներ են ի հայտ գալիս:

- Խոսելով Պարկինսոնի հիվանդության հիմնական ախտանիշների մասին՝ հարկ է նշել, որ դրանք երեքն են՝ մարմնի որոշակի մասերի ակամա ցնցում (ցնցում), շարժումների դանդաղում, փայտացած և ոչ ճկուն մկաններ:

Պարկինսոնի հիվանդությամբ տառապող անձը կարող է ունենալ նաև ֆիզիկական և հոգեբանական այլ ախտանիշներ՝ դեպրեսիա և անհանգստություն, հավասարակշռության խնդիրներ (սա կարող է մեծացնել ընկնելու հավանականությունը), հոտառության կորուստ (անոսմիա), քնելու խնդիրներ (անքնություն), հիշողության խնդիրներ, խոսքի փոփոխություններ՝ հիվանդը կարող է դանդաղ կամ արագ խոսել, մտքից շեղվել կամ տատանվել:

Խոսքը դառնում է միօրինակ, ի հայտ են գալիս գրելու ունակության փոփոխություններ. գրելը կարող է դժվարությամբ տրվել, ինչպես նաև կարող է փոքր թվալ:

- Ինչպիսի՞ տարիքային միջակայք ունի այս հիվանդությունը:

- Այն հիմնականում սկսվում է միջին կամ ծեր հասակում, և տարիքի հետ՝ սովորաբար 60-65 տարեկանից հետո, Պարկինսոնյան հիվանդություն ունենալու հավանականությունը մեծանում է: Երիտասարդները հազվադեպ են հիվանդանում այս հիվանդությամբ, բայց լինում են դեպքեր, երբ 40-45-ամյա տակավին երիտասարդ մարդկանց մոտ ախտորոշվում է Պարկինսոնի հիվանդությունը:

- Ի՞նչ դեր ունի այս հիվանդության առաջացման հարցում ժառանգականության գործոնը:

- Կարող ենք փաստել, որ Պարկինսոնի հիվանդությամբ մերձավոր ազգական ունենալը մեծացնում է հիվանդության զարգացման հավանականությունը: Սակայն ձեր հիվանդանալու  ռիսկերը դեռ փոքր են, քանի ընտանիքի շատ անդամներ և հարազատներ չունեն այս հիվանդությունը:

Բացի ժառանգականությունից և տարիքից՝ Պարկինսոնի հիվանդության առաջացման գործոններից է նաև մարդու սեռը:

Հետաքրքիր է, որ տղամարդկանց պարագայում այս հիվանդության զարգացումն ավելի հավանական է, քան կանանց:

Թունավոր նյութերի շարունակական ազդեցությունը ևս կարող է դանդաղորեն բարձրացնել Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ռիսկը:

Հիվանդության առաջացման պատճառն այն է, որ ուղեղի կենտրոնական մասում գտնվող բազալ գանգլիայում (Basal ganglia) կան բջիջներ, որոնք արտադրում են դոֆամին, որն ավելի շատ  հայտնի է որպես երջանկության հորմոն, մինչդեռ դոֆամինն ամենից առաջ պատասխանատու է շարժողական համակարգի համար:

Դեռևս գիտականորեն չսահմանելի պատճառներից ելնելով՝ դոֆամին արտադրող բջիջները սկսում են մահանալ:

Հաճախ ասում են, որ այս հիվանդությունը կարող է զարգանալ ֆուտբոլիստների կամ բռնցքամարտիկների մոտ, որոնք հաճախ են գլխին հարվածներ ստանում:

Ամեն դեպքում, Պարկինսոնի հիվանդությունից որևէ մեկն ապահովագրված չէ:

- Եթե ամփոփենք զրույցի այս հատվածը, ապա Պարկինսոնյան հիվանդության բուժման ի՞նչ մեթոդներ գոյություն ունեն:

- Ցավոք սրտի, հիվանդության բուժման արդյունավետ մեխանիզմ դեռ գոյություն չունի, և հիվանդները չեն կարող ամբողջապես առողջանալ, սակայն այսպես կոչված աջակցող բուժումներն (supporting treatment) օգնում են նվազեցնել հիվանդության հիմնական ախտանիշները և պահպանել կյանքի որակը հնարավորինս երկար:

Դրանք ներառում են օժանդակ (ֆիզիոթերապիա և օկուպացիոն թերապիա) և դեղորայքային բուժումներ, որոշ դեպքերում՝ ուղեղի վիրահատություն:

Այդ թերապիաներից մեկն այսպես կոչված «Dopamine replacement therapy»-ն է (DRT), որի ընթացքում հիվանդին տալիս են հատուկ հաբեր, որը հետո վերածվում է դոֆամինի, ինչն էլ թեթևացնում է հիվանդի վիճակը:

Նմանատիպ բուժումները դոֆամինի անալոգներն են և համարվում են սիմպտոմատիկ բուժում, այսինքն՝ օգնում են հիվանդին հաղթահարել հիվանդության ախտանիշները:

Եթե հիվանդն ունի ցնցումներ կամ հազիվ է քայլում, ապա համապատասխան ներարկումից հետո նա դառնում է միանգամայն նորմալ մարդ:

Պարկինսոնյան հիվանդության ախտանիշները շատ վատն են՝ շարժման խնդիրներ, աշխատել չկարողանալու ունակություն: Հենց այս հիվանդությամբ տառապողները դոֆամին են ստանում, միանգամայն նորմալ մարդկանց նման են դառնում, բայց ժամանակավոր. բավական է դոֆամինի չափաբաժինը նվազի, նրանք կրկին նույն հիվանդն են:  

Վատ նորությունն այն է, որ հնարավոր չէ կանխել հիվանդության զարգացումը: Այն իր սև գործն անում է, և գալիս է մի պահ, երբ հիվանդն այլևս չի կարողանում ընդհանրապես քայլել, որին զուգահեռ սովորաբար զարգանում են նաև հոգեբանական խնդիրները:

- Անդրադառնալով Ձեր գործունեությանը՝ կպատմե՞ք, թե գիտական ինչպիսի ծրագրերի վրա եք այս պահին աշխատում:

- Արդեն 30 տարի զբաղվում եմ նյարդաբանական գիտությամբ: Երբ Սանկտ Պետերբուրգում էի, զբաղվում էի էլեկտրաուղեղագրությամբ:

Այդ ժամանակ մենք փորձում էինք պարզել, թե էլեկտրաուղեղագրությունը տարիքի ընթացքում (նորածին, երեխա, դեռահաս, երիտասարդ, միջին տարիք, ծեր) ինչպես է փոխվում:

Հիմա գիտության մեջ նորաձև է դարձել էլեկտրաուղեղագրությամբ որոշել, թե մարդն ինչով է զբաղված: Խոսքն այսպես կոչված «mind-reading» տեխնոլոգիայի մասին է. ենթադրենք՝ ես ուզում եմ փոխել հեռուստաալիքը, կարելի՞ է արդյոք այդ մտադրությունը կարդալ էլեկտրաուղեղագրությամբ:

Պատասխանն է՝ այո, կարելի է:

Մենք արդեն խոսեցինք «Dopamine replacement therapy»-ի մասին, որի կողմնակի արդյունքները բավականին շատ են, և երբ հիվանդությունը զարգացել ու խորացել է, ապա «Dopamine replacement therapy»-ի ավելի փոքր չափաբաժնի հետ կիրառվում է նաև «Deep brain stimulation»-ը (DBS):

Ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում. հիվանդը վիրահատվում է, գլխում տեղադրվում են համապատասխան էլեկտրոդներ, որոնց միջոցով իրականացնում են ստիմուլյացիա:

Մեր լաբորատորիայում մենք փորձում ենք հասկանալ DBS թերապիան և վերլուծել ստիմուլյացիայի տվյալները՝ ճիշտ ստիմուլյացիան ընտրելու և ավելի արդյունավետ ախտանիշային բուժում իրականացնելու համար:

- Եթե խոսենք ապագայի գիտության մասին, իրատեսակա՞ն են արդյոք գլխի փոխպատվաստմանն ուղղված գիտափորձերը:

- Տեսականորեն դա հնարավոր է:

Մի իտալացի բժիշկ՝ Սերջիո Կանավերո անունով, հայտնել է, որ գործարկում է «HEAVEN/AHBR» նախագիծը, որի շրջանակում նախատեսում է կամավոր մասնակիցների շրջանում գլխի փոխպատվաստում իրականացնել։

Կանավերոյի կոչին արձագանքել էր ռուսաստանցի ծրագրավորող Վալերի Սպիրիդոնովը, որը մկանների դիստրոֆիայի պատճառով գամված է հաշմանդամի սայլակին։

Այժմ միջոցներ են փնտրվում վիրահատության համար, որը կարող է անցկացվել Ռուսաստանում:

Համենայն դեպս, ինքս կարծում եմ, որ այս ոլորտում շոշափելի արդյունքներ գրանցելու մասին դեռ վաղ է խոսել, քանի որ հեշտ չէ ողնուղեղն ու գլխուղեղի ցողունն իրար միացնել:

- 2020 թ. ամենաշատ տարածված և քննարկվող թեմաներից մեկը չիպավորումն էր: Իհարկե, մենք չենք գնա դավադրությունների տեսության դաշտ, մեզ նախևառաջ հարցի գիտական կողմն է հետաքրքիր՝ ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում և ի՞նչ ռիսկեր է պարունակում:

- Ասեմ, որ չիպավորման երևույթը վաղուց կա բժշկության մեջ, այն նոր չէ:

Արդեն տեղյակ եք, որ վերջերս Իլոն Մասկին պատկանող «Neuralink» ընկերությանը հաջողվել է նեյրոիմպլանտ տեղադրել կապիկի ուղեղում, ինչի շնորհիվ նա սկսել է համակարգչային խաղեր խաղալ: Եվ կարծում եմ, որ այս գործընթացը շարունակական է լինելու:

Սակայն խնդիրները դեռևս բազմաթիվ են, մասնավորապես այն, որ չիպավորման դեպքում մենք ռիսկեր ունենք այսպես կոչված «hacking»-ի հետ, երբ տեղադրված չիպերը կարող են հարձակման ենթարկվել և շարքից դուրս գալ:

- Ինչպե՞ս հոգ տանել ուղեղի մասին:

- Ինչպես յուրաքանչյուր օրգան, ուղեղը նույնպես հոգատարության և ուշադրության կարիք ունի:

Մտածողության ակտիվությունն այստեղ բանալի բառ է: Եթե գիտնական ես, ցույց տուր առավելագույն գիտական ակտիվություն, հետաքրքրություն և ներգրավվածություն:

 Մտածիր այն մասին, թե, ասենք, տիեզերքն ինչպես է աշխատում:

 Զբաղեցրու միտքդ հետաքրքիր թեմաներով:

Ես իմ փորձից նկատել եմ, որ երբ տարեց մարդիկ շարունակում են որևէ նոր բան սովորել, գրքեր կարդալ կամ նորություններ նայել, այդպես նրանք նպաստում են ուղեղի առողջ գործունեությանը:

Այստեղ կարևոր է հիշել, որ ուղեղը գերծանրաբեռնելը նույնպես խորհուրդ չի տրվում:

Անի Պողոսյան

ShareFacebookTelegram

Latest News

YSU as a platform for developing academic relations between Armenia and Iran

29.05.2025

ԵՊՀ-ից դեպի միջազգային գիտակրթական հարթակ․ ԵՊՀ ուսանող Անի Ամիրխանյանի կրթական ուղին

29.05.2025

YSU Olympiad–2025 concludes: Top performers awarded

27.05.2025
Show All

Announcement

"Erasmus+" international credit mobility action between YSU and the University of Lodz (Poland)

05.26.2025 - 06.09.2025

Erasmus+ International Credit Mobility Programme: University of Bucharest, Romania

05.26.2025 - 06.01.2025

Yerevan State University Announces Competition for Filling the Vacant Position of Dean of the Chemistry Faculty

05.26.2025
Show All

Quick access

  • Intranet
  • E-learning
  • Mulberry
  • Online applications
  • Phone book
  • Registrar
  • Documentation

Footer(ENG)

  • Main pages
    • Admission
    • Education
    • Science
    • News
  • Information
    • Frequently asked Questions
    • Vacancies
    • Search for educational programs
    • For the applicants
    • For the students
  • About YSU
    • YSU management
    • YSU symbols
© Yerevan state university 2025
Address: Republic of Armenia, Yerevan, 0025, 1 Alex Manoogian (+37460) 710000 info@ysu.am