ԵՊՀ-ում պաշտոնապես բացվեց Ժողովրդագրական հետազոտությունների կենտրոնը

Նորաբաց կենտրոնը նպատակ ունի արձագանքելու ժողովրդագրական այն լրջագույն մարտահրավերներին, որոնց բախվում է Հայաստանը՝ ծնելիության մակարդակի և միտումների վերլուծությունից մինչև միգրացիոն գործընթացներ, կյանքի տևողության և առողջ երկարակեցության հետ կապված հարցեր և այլն։ Տարիներ շարունակ այս խնդիրները քննարկվում էին մասնագետների շրջանում, սակայն առաջին անգամ ձևավորվում է ինստիտուցիոնալ կենտրոն, որը կմիավորի գիտահետազոտական աշխատանքը, քաղաքականությունների մշակումն ու հանրային իրազեկումը։

Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը, խոսելով կենտրոնի ստեղծման ուղղությամբ տարված երկարատև աշխատանքներից, ասաց․ «Ժողովրդագրության հարցերը մշտապես եղել են ինչպես ՀՀ Կառավարության, այնպես էլ դասախոսների և հետազոտողների ուշադրության կենտրոնում։ Սակայն դրանք հաճախ դիտարկվել են առանձնացված ձևով, և, կարելի է ասել, տվյալահենք հետազոտություններ այդ ոլորտում գրեթե չեն կատարվել։ Այս բացը զգացվել է թե՛ երկրի, թե՛ բուհական և կրթական համակարգերում։ ԵՊՀ ժողովրդագրության կենտրոնի առաջնային նպատակներից է աջակցել քաղաքականությունների մշակմանը՝ հիմնված հավաստի տվյալների վրա, նոր հետազոտությունների խթանումը և հետագայում նաև կրթական բաղադրիչի զարգացումը»։ 

Նա հավելեց, որ կենտրոնը մեծ հնարավորություն է ստեղծում վերապատրաստման ծրագրերի իրականացման համար. տարբեր ոլորտների մասնագետներ հնարավորություն կունենան օգտվելու կենտրոնի ռեսուրսներից՝ վերապատրաստվելու նպատակով։ Ուսանողները ևս ներգրավված կլինեն հետազոտական աշխատանքներում՝ հետագայում դառնալով ժողովրդագրության մասնագետներ և լրացնելով ոլորտում առկա մասնագիտական պակասը։

«ԵՊՀ-ն այն հարթակն է, որտեղ ներկայացված են կրթության բոլոր մակարդակները, և այստեղ միջգիտակարգային հետազոտությունների կատարումը թե՛ հնարավոր է, թե՛ արդյունավետ»,- ընդգծեց Հովհաննես Հովհաննիսյանը։

ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Արսեն Թորոսյանը, կարևորելով այսօրինակ կենտրոնի բացումը ԵՊՀ-ում, ուրախությամբ ողջունեց նաև «Ժողովրդագրական դիմակայունություն. կանանց կարողությունների և հնարավորությունների ընդլայնում տվյալահենք քաղաքականությունների միջոցով» ծրագրի մեկնարկային միջոցառման անցկացումը, որը տեղի է ունենում ՀՀ-ի համար ժողովրդագրական և սոցիալ-տնտեսական բազմաշերտ բարեփոխումների այս կարևոր փուլում։

«Նվազող ծնելիություն, արտաքին միգրացիա, բնակչության ծերացում․ Հայաստանը, ինչպես աշխարհի այլ պետություններ, ամեն օր բախվում են այս մարտահրավերներին ու խնդիրներին, որոնց հասցեագրման համար անհրաժեշտ է ձեռնարկել համալիր քայլեր՝ մշակելով երկարաժամկետ, կարիքահենք և արդյունքային ցուցանիշներով քաղաքականություններ՝ միտված բնակչության կայուն կառուցվածքի  ձևավորմանն ու մարդկային կապիտալի զարգացմանը։ Ասվածի վկայությունն է վերջերս Կառավարության կողմից ընդունված «Ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման 2024-2040 թթ․» ռազմավարությունը, որն արտացոլում է պետության տեսլականը և հանձնառությունները։ Այն միավորում է տարբեր նախաձեռնություններ՝ ուղղված երկրում ներառական, զգայուն և բարենպաստ միջավայրի ձևավորմանը, առաջնային կարևորություն տալով կանանց զորեղացմանը, շարունակական կրթության ապահովմանը, ընտանեկան միջավայրի ստեղծմանը՝ որպես ռազմավարության անքակտելի բաղադրիչներ»,- ասաց նա և հավելեց, որ այսօր մեկնարկող ծրագիրը լիովին համահունչ է Կառավարության առաջնահերթություններին․ այստեղ միավորվում են գիտական հետազոտությունները, տվյալների վերլուծությունը և քաղաքականությունների մշակումը։  

Միջոցառմանը ներկա էր նաև ՀՀ-ում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Ալեքսանդրա Քոուլը։ Ըստ նրա՝ այս նախագիծը ապահովելու է բազմաշերտ աջակցություն գենդերային հավասարության, սոցիալական քաղաքականության ձևավորման և այլ հարցերում՝ ամրապնդելով ժողովրդագրական կայունությունը՝ տվյալահենք քաղաքականությունների միջոցով ընդլայնելով կանանց հնարավորություններն ու ընտրության ազատությունը։

«Սա պարզապես քաղաքական միջամտություն չէ։ Սա հանձնառություն է՝ հանուն Հայաստանի ապագայի և Հայաստանի ժողովրդի»,- ավելացրեց նա։

Հայաստանում ՄԱԿ-ի մշտական համակարգող Ֆրանսուազ Ժակոբը շեշտեց, որ այս նախաձեռնությունն առանձնանում է իր երկու կարևոր կողմերով. նախ՝ համագործակցության և համատեղ աշխատանքի արդյունավետ հարթակ ստեղծելու հնարավորությամբ, երկրորդ՝ արծարծում է շատ կարևոր թեմա։

«Այս նախաձեռնությունները արտացոլում են Հայաստանի նախաձեռնողական մոտեցումը՝ կառուցելու սեփական ժողովրդագրական ապագան։ Սա հզոր հանձնառություն է՝ առ ներառական, փաստահենք քաղաքականության մշակում, ինչպես նաև կանանց ու երիտասարդության՝ որպես փոփոխությունների գլխավոր շարժիչ ուժերի հզորացում»,- ասաց նա։

ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի (ՄԱԲՀ) հայաստանյան գրասենյակի ղեկավար Լուսինե Սարգսյանն ընդգծեց, որ դեռ մեկ տարի առաջ գաղափար, ծրագիր կամ նույնիսկ երազանք թվացող երկու նախաձեռնություններն այսօր արդեն իրականություն են դառնում՝ սկսելով իրենց գործնական ընթացքը։

«Լիահույս եմ, որ սա պարզապես ծրագիր չի լինի, այլ կդառնա շատ ավելի մեծ նախաձեռնությունների և կայուն փոփոխությունների սկիզբ, ինչպես նաև ուղենիշ՝ ժողովրդագրական ռազմավարության իրականացման համար»,- նշեց Լուսինե Սարգսյանը։

ԵՊՀ ժողովրդագրական հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Տիգրան Գասպարյանը ներկայացրեց կենտրոնի առաքելությունը, նպատակները, տեսլականը։ 

Կենտրոնը միավորելու է թե՛ տեղական, թե՛ միջազգային մակարդակի գիտնականների, փորձագետների, պետական կառույցների ներկայացուցիչների և քաղաքականություն մշակողների՝ ոչ միայն վերլուծելու, այլև կիսվելու արդյունքներով, կրթելու հանրությանը և բարձրացնելու իրազեկվածության մակարդակը։

Միջոցառման ողջույնի ելույթներից հետո «Ժողովրդագրական դիմակայունություն. կանանց կարողությունների և հնարավորությունների ընդլայնում տվյալահեն քաղաքականությունների միջոցով» ծրագրի ղեկավար Տաթևիկ Բադալյանը ներկայացրեց ծրագրի հիմնական նպատակները։ Դրանք են՝ կանանց, այդ թվում՝ խոցելի խմբերի ներկայացուցիչների, շարունակական կրթության և հմտությունների զարգացման ապահովումը՝ նրանց տնտեսական և հոգեսոցիալական բարեկեցությունը խթանելու համար, ազգային ժամանակային փոխանցումների, հաշիվների (National Time Transfer Accounts - NTTA) կիրառումը՝ չվճարվող խնամքի աշխատանքի արժեքը գնահատելու և ավելի գենդերազգայուն տնտեսական քաղաքականություններ մշակելու համար։ Ծրագրի հիմնական նպատակներից է նաև Երևանի պետական համալսարանում գործող Ժողովրդագրական կենտրոնի կարողությունների զարգացումը։ 

Նշենք, որ ծրագիրն իրականացվում է ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի կողմից և ֆինանսավորվել է Միացյալ Թագավորության միջազգային զարգացման աջակցության շրջանակում Միացյալ Թագավորության կառավարության կողմից։

Ելույթներին ու հարցուպատասխանին հաջորդեց «Կրկնակի հերթափոխ. կանանց անտեսանելի աշխատանքը» խորագրով ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացված էին կանանց սոցիալական ու տնտեսական դերի՝ հաճախ անտեսված, սակայն կարևոր նշանակություն ունեցող աշխատանքները։ 

Նշենք, որ միջոցառմանը մասնակցեցին ՀՀ Կառավարության, միջազգային կազմակերպությունների և ակադեմիական հանրույթի ներկայացուցիչներ, դասախոսներ, ուսանողներ և այլ հյուրեր։