Փիլիսոփայության պատմության, տեսության և տրամաբանության ամբիոն

ԵՊՀ փիլիսոփայության պատմության, տեսության և տրամաբանության ամբիոնը (այսուհետ՝ Ամբիոն) ձևավորվել է 2019 թ․ Տեսական փիլիսոփայության, տրամաբանության և հռետորիկայի ու Փիլիսոփայության պատմության ամբիոնների միավորման արդյունքում: Տեսական փիլիսոփայության, տրամաբանության և հռետորիկայի ամբիոնի վարիչներ  են եղել ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Գ․ Բրուտյանը,  պրոֆեսոր Հր․ Շաքարյանը, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, պրոֆեսոր Ա․ Մանասյանը, իսկ Փիլիսոփայության պատմության ամբիոնի վարիչներ՝ պրոֆեսոր Հ․ Գաբրիելյանը, պրոֆեսոր Գ․ Խրլոպյանը, պրոֆեսոր Գ․ Մխիթարյանը, պրոֆեսոր Հր․ Միրզոյանը, պրոֆեսոր Ս. Զաքարյանը։ 2019 թվականից միավորված ամբիոնի վարիչ է պրոֆեսոր Ս. Զաքարյանը։ Ներկայում ամբիոնը պատրաստում է համաշխարհային և հայ փիլիսոփայության, մշակույթի պատմության, տրամաբանության, հռետորիկայի գծով մասնագետներ:  Ամբիոնն իր գործունեության ընթացքում մշտապես գտնվել է հասարակությանը և գիտությանը հետաքրքրող տարբեր խնդիրներ վերհանողի և լուծման ուղիներ առաջադրողի դերում։

Ամբիոնում ներկայում բակալավրի կրթական ծրագրով դասավանդվում են հետևյալ հիմնական դասընթացները՝ «Գոյաբանություն», «Փիլիսոփայության ներածություն», «Տրամաբանություն», «Անտիկ փիլիսոփայության պատմություն», «Մշակույթի պատմություն և տեսություն», «Միջնադարի և Վերածննդի շրջանի փիլիսոփայության պատմություն»,  «Զարգացման հայեցակարգեր», «Մաթեմատիկական տրամաբանություն», «Նոր շրջանի փիլիսոփայության պատմություն», «Իմացության փիլիսոփայություն», «Գերմանական դասական փիլիսոփայություն», «Ստեղծագործության տեսության հիմնահարցեր», «Մեթոդաբանություն», «19-րդ դարի փիլիսոփայության պատմություն», «Արվեստի փիլիսոփայություն»,  «Գիտական գիտելիքի օբյեկտիվության հիմնախնդիրներ»,  «Ազգային հիմնահարցերը գլոբալ զարգացման համատեքստում», «Բնագիտության փիլիսոփայական հարցեր», «20-րդ դարի փիլիսոփայության պատմություն», «Գիտության զարգացման հայեցակարգեր», «Հռետորիկայի հիմունքներ», «Հայ փիլիսոփայության պատմություն», «Հայ դիցաբանական սիմվոլիկա»: Մագիստրոսական կրթական ծրագրով դասավանդվում են «Մասնագիտության պատմություն և մեթոդաբանություն», «Գիտական հետազոտության բարոյական հիմնախնդիրները», «Խղճի փիլիսոփայություն և բարոյական նիհիլիզմ», «Սոցիոմշակութային սահման», «Արդի բարոյագիտական ուսմունքները», «Գիտելիք և հավատ», «Հայկական ինքնություն» և «Հայկական ինքնության բարոյական տեսանկյունները»:

Ամբիոնի անդամների ջանքերով դասավանդվող գրեթե բոլոր հիմնական դասընթացներն ապահովված են հայերեն դասագրքերով և ուսումնաօժանդակ ձեռնարկներով։ Ի մասնավորի՝ հրատարակվել են ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր Ս․ Զաքարյանի «Փիլիսոփայության պատմություն», «Հայ փիլիսոփայության պատմության համառոտ ակնարկ», «Մարդու հիմնահարցը 13-15-րդ դարերի հայ փիլիսոփայության մեջ», «Հայ իմաստասերները» (Գրիգոր Տաթևացի), «Հայ իմաստասերները» (Մատթեոս Ջուղայեցի, Առաքել Սյունեցի), «Հայ իմաստասերները» (Հովհաննես Պլուզ Երզնկացի, Վահրամ Րաբունի), «Հովհան Որոտնեցի», «Արիստոտելը և XIV դարի հայ փիլիսոփայւթյունը», «Գրիգոր Տաթևացու բարոյագիտական ուսմունքը» մենագրությունները, Ս․ Պետրոսյանի «Դավիթ Անհաղթի հոգու խնամքի իմաստասիրությունը և արդիականությունը» աշխատությունը, Հ․ Հովհաննիսյանի «Փաստարկում և հռետորություն» դասագիրքը, Ա․ Վարդումյանի «Հռետորիկա շատերի և յուրաքանչյուրի համար» ձեռնարկը։

Վերջին տասնամյակում ամբիոնի դասախոսները պետբյուջեից ֆինանսավորվող թեմաների շրջանակում հրատարակել են մի շարք մենագրություններ: Մասնավորապես Ս. Զաքարյանը հրատարակել է «Հայկական Վերածննդի հարցը» (մեթոդաբանական վերլուծություն), Հ. Միրզոյանը՝ «Գրիգոր Նարեկացու բառաստեղծական արվեստը» (2006), «Նարեկացիական հետազոտություններ, Ա. Սարգսյանը՝ «Փիլիսոփայականը և գաղափարախոսականը Գարեգին Նժդեհի տեսական ժառանգության մեջ», Ա․ Մանասյանը՝ «Լեռնային Ղարաբաղ: Ինչպես է դա եղել», Հ․Հովհաննիսյանը «Բանավեճի տեսություն և արվեստ. փիլիսոփայական քննախոսություն», և այլ աշխատություններ։ Հրատարակվել են «Հայ փիլիսոփայությունը ազգային ինքնության հարացույցների կառուցարկման ու արդիականացման գործոն»  և «Հայոց ինքնության հարցեր» կոլեկտիվ մենագրությունները։ Ս. Զաքարյանը հրատարակել է «Հայոց ինքնության հիմնահարցեր» մենագրությունը։

Ամբիոնի դասախոսներ Ս. Խաչատրյանը և Ս. Պետրոսյանը 2005 թ․ մասնակցել են հանրակրթական դպրոցում «Հասարակագիտություն» առարկայի պետական կրթական չափորոշիչների մշակման ու վերամշակման գործընթացներին, հեղինակել հասարակագիտության ուսուցիչների համար մի շարք ձեռնարկներ, ուղեցույցներ ու աշխատանքային տետրեր: Նրանք, համագործակցելով այլ հասարակագետների հետ, համահեղինակել են «Հասարակագիտություն․ 8-րդ դասարան»  «Հասարակագիտություն․ 10-րդ դասարան» և «Հասարակագիտություն․ 12-րդ դասարան» դասագրքերը:

Ամբիոնի գիտահետազոտական գործունեության հիմնական ուղղություններն են՝ համաշխարհային և հայ փիլիսոփայության պատմության հիմնախնդիրները, հռետորիկայի, փաստարկման, բանավեճի տեսության, քննական և ստեղծագործական մտածողության, մշակույթի փիլիսոփայության և պատմության, իմացաբանության, մեթոդաբանության, գիտության փիլիսոփայության, տրամաբանության, գոյաբանության և հայկական ինքնության հարցերը։

Ամբիոնում աշխատում են փիլիսոփայական  գիտությունների երկու դոկտոր, պրոֆեսոր, գիտությունների ութ թեկնածու, դոցենտ։ Ամբիոնի պրոֆեսորադասախոսական կազմում ընդգրկված են հանրապետության ճանաչված և առաջատար մասնագետներ, որոնք պարբերաբար անցնում են վերապատրաստումներ ինչպես ազգային, այնպես էլ օտարերկրյա և միջազգային կառույցներում, ներգրավված են թե՛ գիտական, և թե՛ պրակտիկ ուղղվածության տարբեր ծրագրերում և նախաձեռնություններում: Ամբիոնի դասախոսները գործուն մասնակցություն են ունենում հանրապետությունում և նրա սահմաններից դուրս տեղի ունեցող գիտաժողովների և գիտական սեմինարների աշխատանքներին, ինչպես նաև համագործակցում են արտասահմանյան մի շարք համալսարանների հետ։