Skip to main content
Գլխավոր
envelope
ՀայերենРусскийEnglish

Main Navigation (Arm)

  • Ընդունելություն
    • Բակալավրիատ
    • Մագիստրատուրա
    • Ասպիրանտուրա
    • Օտարերկրյա ուսանողներ
    • Նախապատրաստական դասընթացներ
    • Դիմորդների հետ տարվող աշխատանքներ
    • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
  • Կրթություն
    • Առաջինկուրսեցու ուղեցույց
    • Կրթական ծրագրեր
    • Մանկավարժի որակավորման շնորհում
    • Ակադեմիական գրագրության կենտրոն
    • Շարունակական կրթություն
    • Ակադեմիական օրացույց
  • Գիտություն
    • Բաց գիտություն
    • Գիտաժողովներ
    • Գրադարան
    • Դրամաշնորհներ
    • Հրատարակչություն
    • Մասնագիտական խորհուրդներ
    • ՄՌԿ ռազմավարություն հետազոտողների համար
  • Նորություններ
    • Իրադարձություններ
    • Միջոցառումներ
    • Լուրեր
    • Տեղեկագիր
    • Հայտարարություններ
    • Պատկերասրահ
    • Տեսադարան

Secondary navigation (Arm)

  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
    • Միջազգային համագործակցություն
    • Որակի ապահովում
    • ԵՊՀ պատմության թանգարան
    • Աշխատանք ԵՊՀ-ում
    • Հաճախ տրվող հարցեր
  • Կառուցվածք
    • ԵՊՀ ֆակուլտետներ և կրթական կենտրոններ
      • Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ
      • Աստվածաբանության ֆակուլտետ
      • Արևելագիտության ֆակուլտետ
      • Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ
      • Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ
      • Իրավագիտության ֆակուլտետ
      • Կենսաբանության ֆակուլտետ
      • Հայ բանասիրության ֆակուլտետ
      • Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ
      • Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն
      • Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ
      • Պատմության ֆակուլտետ
      • Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ
      • Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կրթական և հետազոտական կենտրոն
      • Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ
      • Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ
      • Քիմիայի ֆակուլտետ
      • Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ
      • Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտ
      • Ֆիզիկայի ինստիտուտ
      • Քաղաքացիական պաշտպանության ամբիոն
      • Ֆիզիկական դաստիարակության և սպորտի ամբիոն
    • Column Wrapper
      • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
      • ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ
    • Գիտական կենտրոններ և լաբորատորիաներ
      • Կենսաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտ
      • Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Հումանիտար հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Մաթեմատիկական և կիրառական հետազոտությունների կենտրոն
      • Քիմիայի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ
    • Գիտաուսումնական կենտրոններ
      • Ամերիկյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Գերմեծ ինտեգրալ սխեմաների նախագծում (Սինոփսիս) մասնագիտացման լսարան-լաբորատորրիա
      • Դեղերի որակի հսկման և մոնիթորինգի գիտաուսումնական կենտրոն
      • Իրավաբանական կլինիկա
      • Կիրառական հոգեբանության կենտրոն
      • Հունագիտության գիտաուսումնական կենտրոն-գրադարան
      • Մանրէաբանական կենսատեխնոլոգիաների և կենսավառելիքի նորարարական կենտրոն
      • Ռուսական կենտրոն
      • Ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Սոցիոլոգիայի հեռաուսուցման լաբորատորիա
    • Column Wrapper
      • Բաններ
    • ԵՊՀ վարչական ստորաբաժանումներ
      • Անձնակազմի կառավարման բաժին
      • Արխիվ
      • Ավտոպարկ
      • Բիզնես ինկուբատոր
      • Բյուրականի ուսումնաարտադրական բազա
      • Բուժկետ
      • Գիտական քարտուղարություն
      • Գիտական քաղաքականության վարչություն
      • Գնումների կազմակերպման վարչություն
      • Դոկտորական կրթության կենտրոն
      • ԵՊՀ պատմության թանգարան
      • Էներգետիկ համակարգի շահագործման բաժին
      • Ընդհանուր բաժին
      • Ընդունելության և դիմորդների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Իրավաբանական ծառայություն
      • Ծաղկաձորի ուսումնաարտադրական բազա
      • Հակահրդեհային ծառայություն
      • Հատուկ բաժին
      • Հաշվապահական հաշվառման վարչություն
      • Հյուրերի տուն
      • Հրատարակչություն
      • Մարքեթինգի բաժին
      • Միջազգային համագործակցության վարչություն
      • Մշակույթի կենտրոն
      • Շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոն
      • Որակի ապահովման կենտրոն
      • Ռազմավարական պլանավորման կենտրոն
      • Ռեկտորի աշխատակազմ
      • Սարգիս և Մարի Իզմիրլյանների անվան գրադարան
      • Տարածքի բարեկարգման և կանաչապատման բաժին
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վարչություն
      • Տնտեսական գործունեության կազմակերպման և վերահսկման բաժին
      • Ուսումնամեթոդական վարչություն
      • Ուսանողական հանրակացարան
      • Ուսանողների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Ֆինանսական վերլուծությունների վարչություն
  • Կառուցվածք
  • Շրջանավարտներ և կարիերա
    • Կարիերայի կենտրոն
    • Շրջանավարտների համայնք
    • ԵՊՀ բարեկամներ
  • Ուսանողական կյանք
    • Արվեստ և մշակույթ
    • ԵՊՀ ուսանողական խորհուրդ
    • ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերություն
ՀայերենРусскийEnglish
envelope

Main Navigation (Arm)

  • Ընդունելություն
    • Բակալավրիատ
    • Մագիստրատուրա
    • Ասպիրանտուրա
    • Օտարերկրյա ուսանողներ
    • Նախապատրաստական դասընթացներ
    • Դիմորդների հետ տարվող աշխատանքներ
    • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
  • Կրթություն
    • Առաջինկուրսեցու ուղեցույց
    • Կրթական ծրագրեր
    • Մանկավարժի որակավորման շնորհում
    • Ակադեմիական գրագրության կենտրոն
    • Շարունակական կրթություն
    • Ակադեմիական օրացույց
  • Գիտություն
    • Բաց գիտություն
    • Գիտաժողովներ
    • Գրադարան
    • Դրամաշնորհներ
    • Հրատարակչություն
    • Մասնագիտական խորհուրդներ
    • ՄՌԿ ռազմավարություն հետազոտողների համար
  • Նորություններ
    • Իրադարձություններ
    • Միջոցառումներ
    • Լուրեր
    • Տեղեկագիր
    • Հայտարարություններ
    • Պատկերասրահ
    • Տեսադարան

Secondary navigation (Arm)

  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
    • Միջազգային համագործակցություն
    • Որակի ապահովում
    • ԵՊՀ պատմության թանգարան
    • Աշխատանք ԵՊՀ-ում
    • Հաճախ տրվող հարցեր
  • Կառուցվածք
    • ԵՊՀ ֆակուլտետներ և կրթական կենտրոններ
      • Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ
      • Աստվածաբանության ֆակուլտետ
      • Արևելագիտության ֆակուլտետ
      • Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ
      • Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ
      • Իրավագիտության ֆակուլտետ
      • Կենսաբանության ֆակուլտետ
      • Հայ բանասիրության ֆակուլտետ
      • Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ
      • Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն
      • Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ
      • Պատմության ֆակուլտետ
      • Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ
      • Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կրթական և հետազոտական կենտրոն
      • Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ
      • Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ
      • Քիմիայի ֆակուլտետ
      • Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ
      • Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտ
      • Ֆիզիկայի ինստիտուտ
      • Քաղաքացիական պաշտպանության ամբիոն
      • Ֆիզիկական դաստիարակության և սպորտի ամբիոն
    • Column Wrapper
      • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
      • ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ
    • Գիտական կենտրոններ և լաբորատորիաներ
      • Կենսաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտ
      • Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Հումանիտար հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Մաթեմատիկական և կիրառական հետազոտությունների կենտրոն
      • Քիմիայի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ
    • Գիտաուսումնական կենտրոններ
      • Ամերիկյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Գերմեծ ինտեգրալ սխեմաների նախագծում (Սինոփսիս) մասնագիտացման լսարան-լաբորատորրիա
      • Դեղերի որակի հսկման և մոնիթորինգի գիտաուսումնական կենտրոն
      • Իրավաբանական կլինիկա
      • Կիրառական հոգեբանության կենտրոն
      • Հունագիտության գիտաուսումնական կենտրոն-գրադարան
      • Մանրէաբանական կենսատեխնոլոգիաների և կենսավառելիքի նորարարական կենտրոն
      • Ռուսական կենտրոն
      • Ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Սոցիոլոգիայի հեռաուսուցման լաբորատորիա
    • Column Wrapper
      • Բաններ
    • ԵՊՀ վարչական ստորաբաժանումներ
      • Անձնակազմի կառավարման բաժին
      • Արխիվ
      • Ավտոպարկ
      • Բիզնես ինկուբատոր
      • Բյուրականի ուսումնաարտադրական բազա
      • Բուժկետ
      • Գիտական քարտուղարություն
      • Գիտական քաղաքականության վարչություն
      • Գնումների կազմակերպման վարչություն
      • Դոկտորական կրթության կենտրոն
      • ԵՊՀ պատմության թանգարան
      • Էներգետիկ համակարգի շահագործման բաժին
      • Ընդհանուր բաժին
      • Ընդունելության և դիմորդների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Իրավաբանական ծառայություն
      • Ծաղկաձորի ուսումնաարտադրական բազա
      • Հակահրդեհային ծառայություն
      • Հատուկ բաժին
      • Հաշվապահական հաշվառման վարչություն
      • Հյուրերի տուն
      • Հրատարակչություն
      • Մարքեթինգի բաժին
      • Միջազգային համագործակցության վարչություն
      • Մշակույթի կենտրոն
      • Շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոն
      • Որակի ապահովման կենտրոն
      • Ռազմավարական պլանավորման կենտրոն
      • Ռեկտորի աշխատակազմ
      • Սարգիս և Մարի Իզմիրլյանների անվան գրադարան
      • Տարածքի բարեկարգման և կանաչապատման բաժին
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վարչություն
      • Տնտեսական գործունեության կազմակերպման և վերահսկման բաժին
      • Ուսումնամեթոդական վարչություն
      • Ուսանողական հանրակացարան
      • Ուսանողների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Ֆինանսական վերլուծությունների վարչություն
  • Կառուցվածք
  • Շրջանավարտներ և կարիերա
    • Կարիերայի կենտրոն
    • Շրջանավարտների համայնք
    • ԵՊՀ բարեկամներ
  • Ուսանողական կյանք
    • Արվեստ և մշակույթ
    • ԵՊՀ ուսանողական խորհուրդ
    • ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերություն
  1. Գլխավոր
  2. Դրամաշնորհային ծրագրեր
  3. Լինել կամ դառնալ․ կայսերական ազգակերտումը և էթնո-կրոնական խմբերի սուբյեկտայնությունը Օսմանյան և Ռուսական կայսրություններում 1850-1910-ական թթ․

Լինել կամ դառնալ․ կայսերական ազգակերտումը և էթնո-կրոնական խմբերի սուբյեկտայնությունը Օսմանյան և Ռուսական կայսրություններում 1850-1910-ական թթ․

Ժամանակահատված

Ծրագրի սկիզբ՝
05-01-2024
Ծրագրի ղեկավար՝
Նաիրա Սահակյան

Ընդհանուր տվյալներ

Ծրագրի կոդ՝
24SSAH-6A023
Տևողություն՝
36 ամիս
Բյուջե՝
26100000
AMD

Այս աշխատանքը նպատակ ունի ուսումնասիրելու օսմանյան և ռուսական կայսերական համատեքստում պատկանելության ընկալումը՝ կենտրոնանալով ոչ դոմինանտ քրիստոնյաների (գլխավորապես՝ հայերի) և մուսուլմանների վրա (գլխավորապես՝ կովկասյան տարածաշրջանից): Օգտագործելով հայերեն, ռուսերեն, օսմաներեն և արաբերեն հրատարակված և չհրատարակված սկզբնաղբյուրները՝ նախագծի շրջանակում ուսումնասիրվում է կայսերական ազգաշինության դինամիկան 19-րդ դարի վերջից մինչև 20-րդ դարի առաջին երկու տասնամյակները: Ի տարբերություն գերակշռող պատմագրության՝ այս նախագիծը խնդիրը դիտարկում է ներքևից վերև հեռանկարով՝ ուսումնասիրելով պատմությունը կայսրության հպատակների տեսանկյունից:

Հետազոտությունների մեծ մասի առանցքում է այն, թե ինչպես են կայսերական կառավարությունները ղեկավարում պետությունը՝ անտեսելով պետության և նրա հպատակների միջև բարդ դինամիկան, իսկ այս նախագծի նպատակն է բացահայտել պատմությունը ոչ տիտղոսակիրների մակարդակում: Ըստ մեր հիպոթեզի՝ այն կայսրություններում, որտեղ գերիշխող կրոնը համընկնում է էթնո-կրոնական խմբի կրոնի հետ, ոչ գերիշխող խմբերի էլիտաներն իրենց ապահով են զգում՝ ընդունելով կայսերական ինքնությունը և միաժամանակ պահպանելով իրենց:

Ծրագրի նպատակները և խնդիրները

19-րդ դարի կեսերին և՛ Օսմանյան, և՛ Ռուսական կայսրություններում ոչ գերիշխող էթնո-կրոնական խմբերի քաղաքացիական ինքնության հարցը մեծ խնդիր դարձավ։ Օսմանյան պատմագրության մեջ այս քաղաքականությունը ժամանակակից տերմիններով հայտնի է որպես օսմանիզմ (թուրք.՝ Osmancılık), որն առաջ է քաշվել օսմանյան կառավարող շրջանակների կողմից՝ բազմազգ և բազմակրոն պետության ամբողջականությունը պահպանելու համար։ Ինչ վերաբերում է ռուսական օրինակին՝ քաղաքացիական ինքնության հայեցակարգը հստակ արտահայտված չէր, այլ ավելի շուտ սահմանվել էր հետազոտողների կողմից: Ռուսական քաղաքացիական ինքնությունը հիմնականում կիրառվում էր իրավական համակարգում և դատարաններում:

Քննելով Կովկասի հայերի և մուսուլմանների դեպքը, որոնք բնակվում էին թե՛ սահմանային շրջաններում, թե՛ Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների կայսերական կենտրոններում, ծրագիրը նպատակ ունի պատասխանելու այն հարցերին, թե արդյոք երկու կայսրություններն էլ կիրառում էին ընտրովի ինտեգրման ռազմավարություններ ոչ գերիշխող էթնո-կրոնական խմբերի համար:

Ինչպե՞ս են ոչ գերիշխող էթնո-կրոնական խմբերը տեղավորվել հարևան կայսրությունների համատեքստում․ այս հարցը միշտ դիտարկել են Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների մրցակցության քաղաքականության տեսանկյունից։ Կայսրության ամբողջականությունը պահպանելու և երկու կայսրությունների ներքին գործերին միջամտությունը կանխելու համար ոչ գերակշռող էթնո-կրոնական խմբերի քաղաքացիության հարցը մեծ խնդիր էր:

Ծրագրի շրջանակում կարևորվելու են առանցքային երկու կատեգորիաներ․

- Հետազոտվելու են ոչ տիտղոսային քրիստոնյաների, հիմնականում՝ հայերի փորձառությունները Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների պատմական համատեքստում:

- Ուսումնասիրվելու է ոչ տիտղոսային մուսուլմանների օրինակը, ինչպիսիք են կովկասյան թաթարները և Հյուսիսային Կովկասի մուսուլմանները։ Մուսուլմանների դեպքում մենք կդիտարկենք նաև օսմանյան մուհաջիրների (մուսուլման գաղթականներ Հյուսիսային Կովկասից) դեպքը, որ երկու կայսրություններում էլ կան մուսուլման ոչ տիտղոսային էթնո-կրոնական խմբեր:

Այս խմբերն ուսումնասիրելով՝ մենք նպատակ ունենք Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների համեմատական ​​շրջանակներում լույս սփռելու կայսերական ազգաշինության բարդ դինամիկայի և այդ խմբերի ինքնաընկալման ու ինքնության վրա:

Այս խմբերի ընտրության հիմքում նրանց ընդհանուր պատմական գոյությունն է երկու կայսրությունների տարածքներում, ինչպես նաև նրանց ընդհանուր կարգավիճակը՝ որպես ոչ գերիշխող էթնո-կրոնական միավորներ: Այս մոտեցումը հնարավորություն է տալիս մեզ բացահայտելու պատմության տարբեր նրբերանգներ, որոնք վերաբերում են ինքնության ձևավորմանը և ինքնաընկալմանը այն համայնքների միջև, որոնք գոյություն են ունեցել Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների բարդ սոցիալ-քաղաքական լանդշաֆտներում:

Ուսումնասիրելու համար, թե ինչպես են կայսերական կենտրոնները փորձում ինտեգրել այդ խմբերին իրենց կայսերական համատեքստում, և ինչպես են այդ խմբերն ընկալում և գործում քաղաքացիական ինքնության գաղափարի հիման վրա, ծրագրի շրջանակում ուշադրություն է դարձվում էլիտաներին, որոնք փորձում էին զգուշորեն հարմարեցնել տարբեր գաղափարախոսությունները կայսրության հիմնական գաղափարախոսությանը:

Ծրագրի մասնակիցներ

Նաիրա Սահակյան
Նաիրա Սահակյան
Ծրագրի ղեկավար, Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում ասիստենտ պրոֆեսոր պատմության բնագավառում, «Muslim Reformers and the Bolsheviks։ The Case of Daghestan» (Routledge, 2022) գրքի հեղինակ
Անահիտ Քարտաշյան
Անահիտ Քարտաշյան
Հայ-ռուսական համալսարանի դասախոս
Աշխեն Հակոբյան
Աշխեն Հակոբյան
ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հետազոտող և ասպիրանտ
Հեղինե Բարսեղյան
Հեղինե Բարսեղյան
Յոհաննես Գութենբերգի անվան Մայնցի համալսարանի (Գերմանիա) ասպիրանտ, Քաղաքակրթական և մշակութային հետազոտությունների կենտրոնի հետազոտող
Ջո Լեյքոք
Ջոան Լեյքոք
Արտաքին գործընկեր, Մանչեսթերի համալսարանում ժամանակակից պատմության ավագ դասախոս, «Imagining Armenia: Orientalism, ambiguity and intervention, 1879–1925» (Manchester University Press, 2009) գրքի հեղինակ

Արագ հասանելիություն

  • Ինտրանետ
  • E-learning
  • Mulberry
  • Էլ. դիմումներ
  • Հեռախոսագիրք
  • Registrar
  • Փաստաթղթեր

Footer site information

  • Հիմնական էջեր
    • Ընդունելություն
    • Կրթություն
    • Գիտություն
    • Նորություններ
  • Տեղեկատվություն
    • Հաճախ տրվող հարցեր
    • Թափուր հաստիքներ
    • Կրթական ծրագրերի որոնում
    • Դիմորդներին
    • Ուսանողներին
  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
© Երևանի պետական համալսարան 2025
Հասցե` ՀՀ, ք. Երևան, 0025, Ալեք Մանուկյան 1 (+37460) 710000 info@ysu.am