ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի հայցորդի հետազոտությունը՝ ի նպաստ բնապահպանական խնդիրների լուծման

Աճող բնակչությանը անհրաժեշտ ռեսուրսներով ապահովելու խնդրի հետ մեկտեղ ավելանում է ևս մեկ խնդիր՝ տարբեր տեսակի թափոնների կուտակումը ջրում, հողում և մթնոլորտում: Տվյալ խնդրի լուծման համար կանաչ ջրիմուռների կիրառումը խոստումնալից է այդ օրգանիզմների մեծ բազմազանության, արևային էներգիայի և սուբստրատների լայն տեսականի օգտագործելու ունակության շնորհիվ: Հաշվի առնելով ներկայիս գլոբալ բնապահպանական մարտահրավերները՝ այդ խնդիրների լուծման նպատակով երիտասարդ հետազոտող Ջեմման կատարում է «Արդյունաբերական և կենցաղային թափոնների կիրառությունը կանաչ ջրիմուռներում կենսազանգվածի և կենսաջրածնի ստացման համար» թեմայով գիտահետազոտական աշխատանք: Մեզ հետ զրույցում ՀՀ ԿԳՄՍՆ բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի «Ասպիրանտների և երիտասարդ հայցորդների հետազոտությունների աջակցության ծրագիր-2023» դրամաշնորհային մրցույթի հաղթող երիտասարդ հետազոտողը պատմեց աշխատանքի արդիականության և կարևորության, նպատակի, ակնկալվող արդյունքների, առաջիկա ծրագրերի մասին:

Ընտրված թեման կարևոր է…

Ես իմ աշխատանքում արդյունաբերական թափոններից ընտրել եմ գարեջրի թափոնը, իսկ կենցաղային թափոններից՝ կարտոֆիլի թափոնը: Գարեջրի արտադրության թափոնը (ԳԱԹ) ալկոհոլի արտադրության կողմնակի արգասիք է, որը պարունակում է մեծ քանակությամբ օրգանական նյութեր: Ամբողջ աշխարհում միայն գարեջրագործության ոլորտում ԳԱԹ տարեկան արտադրությունը գնահատվում է 40 միլիոն տոննա, իսկ ջրիմուռների կիրառումը ԳԱԹ վերամշակման համար առաջարկում է խոստումնալից լուծում թափոնների հեռացման և միջավայրը աղտոտող արդյունաբերության կայունության ապահովման համար: Իսկ ինչ վերաբերում է կարտոֆիլին, այն աշխարհում ամենից շատ սպառվող սննդամթերքից մեկն է։ Կարտոֆիլի թափոնը առաջանում է տնային տնտեսություններում և սննդի արդյունաբերության մեջ, երբ հեռացնում են կարտոֆիլի պալարի կեղևը: Կարտոֆիլի պալարների մոտավորապես 15-ից 40 %-ը հեռացվում է որպես թափոն: Կենցաղային թափոնները բարձր կենսաքայքայման շնորհիվ նույնպես կարող են օգտագործվել որպես էժան և արժեքավոր սուբստրատ կենսազանգվածի և կենսավառելիքի արտադրության ապահովման համար: Ջրիմուռները, թափոնները վերածելով օգտակար պրոդուկտների, ինչպիսիք են կենսավառելիքը և օգտակար երկրորդային մետաբոլիտները, կարող են օգնել նվազեցնել թափոնների ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա և ապահովել արդյունաբերությունը արժեքավոր միացություններով:

Ակնկալվող արդյունքները հնարավորություն կընձեռեն…

Ստացված արդյունքները ցույց կտան գարեջրի և կարտոֆիլի թափոնների՝ որպես կենսաջրածնի արտադրության արժեքավոր հումքի օգտագործման հնարավորությունը: Տվյալ հետազոտությունը նաև թույլ կտա լուծել թափոնների վերամշակման խնդիրը։ Նախագծի ընթացքում կմշակվեն մոտեցումներ, որոնք թույլ կտան աճեցնել արժեքավոր ջրիմուռներ՝ կենսազանգվածի և կենսաջրածնի բարձր ելքով, ինչպես նաև կնպաստեն Հայաստանում կենսատեխնոլոգիայի զարգացմանը:

Երբ ամփոփեմ հետազոտության արդյունքները, պատրաստվում եմ դրանք տպագրել բարձր ազդեցության գործակցով միջազգային ամսագրերում: Նշեմ, որ այս տարի պատրաստվում եմ մասնակցել Եվրոպական Կենսաքիմիկոսների ասոցիացիաների ֆեդերացիայի (FEBS- 2024) կազմակերպած գիտաժողովին՝ ներկայացնելու տվյալ նախագծի շրջանակում կատարված հետազոտական աշխատանքը:

Քանի որ հետազոտական աշխատանքի կատարման համար նախատեսված է երեք տարի, ընտրված թափոնները հետազոտելուց հետո ես պլանավորել եմ նաև ուսումնասիրել այլ թափոններ ևս՝ համեմատական վերլուծություն կատարելու նպատակով:

ԵՊՀ-ն՝ գիտությամբ զբաղվելու խթան…

Իմ հետազոտությունները ես ամբողջությամբ կատարում եմ ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետում: Համալսարանում բոլոր պայմաններն ու հնարավորություններն առկա են գիտությամբ զբաղվելու համար: Գիտական ղեկավարների, պրոֆեսորադասախոսական կազմի արդյունավետ աշխատանքի շնորհիվ մենք կարողանում ենք հասնել ցանկալի արդյունքի: Իմ հետազոտական աշխատանքի գիտական ղեկավարը Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ, կ.գ.թ. Լիլիթ Գաբրիելյանն է, որը միշտ աջակցում և ոգևորում է ինձ:

Կարծում եմ, որ գիտական բարձրորակ աշխատանք կատարելու համար, ակադեմիական միջավայրից բացի, անհրաժեշտ է նաև նպատակի սահմանում և մեծ սեր գիտության հանդեպ: