Կրթական մակարդակը՝
Բակալավր
Մասնագիտություն՝
042101.01.6 - Իրավագիտություն
Մասնագիտացումը՝
042101.01.6 - Իրավագիտություն
Շնորհվող որակավորումը՝
իրավագիտության բակալավր
Ծրագրի ուստարին՝
2025/2026
Ուսուցման ձևը՝
Առկա
Ուսումնառության լեզուն՝
Հայերեն
1. Ծրագրի ընդունելության չափանիշները/պահանջները
Ծրագրի դիմորդը պետք է ունենա միջնակարգ, նախնական մաuնագիտական կամ միջին մասնագիտական կրթության վկայական։
Ընդունելությունը կատարվում է ըստ ՀՀ կառավարության հաստատած «Հայաստանի Հանրապետության պետական և ոչ պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելության կարգի»: Դիմորդները հանձնում են հետևյալ քննությունները՝
· Հայ ժողովրդի պատմություն (գրավոր) - պարտադիր
· Հայոց լեզու և գրականություն(գրավոր) կամ օտար լեզու (գրավոր)
Ընդունելությունը կատարվում է ըստ ՀՀ կառավարության հաստատած «Հայաստանի Հանրապետության պետական և ոչ պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելության կարգի»: Դիմորդները հանձնում են հետևյալ քննությունները՝
· Հայ ժողովրդի պատմություն (գրավոր) - պարտադիր
· Հայոց լեզու և գրականություն(գրավոր) կամ օտար լեզու (գրավոր)
2. Ծրագրի նպատակները
· պատրաստել օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանության, ինչպես նաև մասնավոր ոլորտում աշխատելուն կողմնորոշված իրավագիտության ոլորտում տեսական և գործնական հիմնարար պատրաստվածություն ունեցող մասնագետներ,
· ձևավորել իրավաբան-մասնագետներ, ովքեր ունակ են մեկնաբանել ՀՀ օրենսդրության նորմերը, իրականացնել իրավական խորհրդատվություն, իրավական օգնության և ներկայացուցչության գործառույթներ,
· պատրաստել իրավաբանական գրագրության գործնական կարողություններ ունեցող մասնագետներ,
· պատրաստել իրավաբան-մասնագետներ, ովքեր կարող են կողմնորոշվել պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, իրավապահ մարմինների կառուցվածքում, իրավասության մեջ:
· ձևավորել իրավաբան-մասնագետներ, ովքեր ունակ են մեկնաբանել ՀՀ օրենսդրության նորմերը, իրականացնել իրավական խորհրդատվություն, իրավական օգնության և ներկայացուցչության գործառույթներ,
· պատրաստել իրավաբանական գրագրության գործնական կարողություններ ունեցող մասնագետներ,
· պատրաստել իրավաբան-մասնագետներ, ովքեր կարող են կողմնորոշվել պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, իրավապահ մարմինների կառուցվածքում, իրավասության մեջ:
3. Ծրագրի կրթական վերջնարդյունքները
Այս ծրագրի ավարտին ուսանողն ունակ կլինի․
- Մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
- բացատրել սահմանադրական, վարչական, վարչական դատավարության, քրեական, քրեակատարողական, քրեական դատավարության, քաղաքացիական, քաղաքացիական դատավարության, աշխատանքային, էկոլոգիական, միջազգային և իրավունքի մի շարք այլ ճյուղերի տեսական հիմունքները, այդ թվում՝ ինստիտուտներն ու սկզբունքները, օրենսդրության մեկնաբանման և կիրառման, արարքներին իրավական գնահատական տալու մոտեցումները և սկզբունքները,
- ներկայացնել Հայաստանի և այլ երկրների պետության և իրավունքի պատմության, ինչպես նաև մարդու իրավունքների հիմնախնդիրները,
- ներկայացնել սահմանադրական, վարչական, վարչական դատավարության, քրեական, քրեակատարողական, քրեական դատավարության, քաղաքացիական, քաղաքացիական դատավարության, աշխատանքային, էկոլոգիական, միջազգային և իրավունքի մի շարք այլ ճյուղերի իրավական ակտերի նախագծերի կազմմանը ներկայացվող պահանջները,
- քննարկել օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանության ոլորտներում իրականացվող քաղաքականության առումով ՀՀ և այլ երկրների մոտեցումները, ՀՀ օրենսդրության և ինստիտուցիոնալ համակարգի կատարելագործման հիմնական ուղղությունները,
- ներկայացնել ՀՀ և արտասահմանյան երկրների իրավական համակարգերը, պետական կառավարման մարմինների, իրավապահ մարմինների կառուցվածքը և իրավասությունները,
- բացատրել իրավական վեճերի լուծման, բանակցությունների վարման սկզբունքները, տեսությունները, մասնագիտական բարեվարքության կանոնները, կոռուպցիային հակազդման մեխանիզմները:
- Գործնական մասնագիտական կարողություններ
- մեկնաբանել սահմանադրական, վարչական, վարչական դատավարության, քրեական, քրեակատարողական, քրեական դատավարության, քաղաքացիական, քաղաքացիական դատավարության, աշխատանքային, էկոլոգիական, միջազգային և իրավունքի մի շարք այլ ճյուղերի օրենսդրության դրույթները, այդ թվում՝ փոփոխությունները,
- գործնականում կիրառել իրավագիտության տեսական գիտելիքները, գնահատական տալ իրավապահ համակարգում հանդիպող իրավիճակներին, փաստերին և հանգամանքներին, պարզաբանել պայմանագրերը,
- վարել բանակցություններ, ներկայացնել ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, պետության և համայնքի իրավունքներն ու օրինական շահերը,
- կազմել իրավական ակտերի նախագծեր, պայմանագրեր, դատավարական փաստաթղթեր
- տարբերակել պետական մարմինների իրավասությունները, գործառույթները,
- անել առաջարկներ ՀՀ օրենսդրության կատարելագործման, պետական կառավարման, իրավապահ և արդարադատության մարմինների գործունեության արդյունավետությունը բարձրացնելու վերաբերյալ,
- լուսաբանել ՀՀ և արտասահմանյան երկրների իրավական համակարգերն ու օրենսդրությունները,
- գտնել և վերլուծել դատական և իրավական այլ ակտեր, տեղեկատվություն, իրավական վիճակագրության և դատական պրակտիկայի նյութերը:
- Ընդհանրական (փոխանցելի) կարողություններ
- օգտվել տեղեկատվության տարատեսակ, այդ թվում՝ օտարալեզու աղբյուրներից (էլեկտրոնային և ոչ էլեկտրոնային),
- դրսևորել իրավիճակային մարտավարական ճիշտ լուծումներ գտնելու կարողություններ, պահպանել մասնագիտական էթիկայի կանոնները,
- արդյունավետորեն պլանավորել ժամանակն ու առաջադրված խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ ռեսուրսները ինչպես անհատական մակարդակում, այնպես էլ խմբի կազմում գործունեություն ծավալելիս,
- ներկայացնել զեկուցումներ, մասնագիտական և ոչ մասնագիտական հանրությանը փաստարկված կերպով ներկայացնել, բացատրել, ինչպես նաև՝ ստանալ իրավագիտության ոլորտին առնչվող տեղեկատվություն:
4. Գնահատման ձևերը
· Առանց եզրափակիչ գնահատմամբ դասընթացներ: Յուրաքանչյուր ուսումնական մոդուլի շրջանակներում ուսանողների գնահատման համար նախատեսված պարտադիր բաղադրիչներն են՝ 2 ընթացիկ քննություն` 7-9 բալ, որոնք կարող են անցկացվել գրավոր կամ բանավոր ձևով: Մյուս բաղադրիչներից առնվազն երկուսը ընտրում է դասավանդող դասախոսը, դրանք են ընթացիկ ստուգում՝ 0-8 բալ, ինքնուրույն աշխատանք՝ 0-8 բալ, մասնակցություն՝ 0-3 բալ:
· Եզրափակիչ գնահատումով դասընթացներ: Յուրաքանչյուր ուսումնական մոդուլի շրջանակներում ուսանողների գնահատման համար նախատեսված պարտադիր բաղադրիչներն են՝ 2 ընթացիկ քննություն՝6-8 բալ և եզրափակիչ քննություն՝ 7-9 բալ: Մյուս բաղադրիչներից առնվազն մեկը ընտրում է դասավանդող դասախոսը, դրանք են ընթացիկ ստուգում՝ 0-6 բալ, ինքնուրույն աշխատանք՝ 0-6 բալ, մասնակցություն՝ 0-3 բալ:
· Առանց ընթացիկ քննությունով ավարտվող դասընթացներ: Յուրաքանչյուր ուսումնական մոդուլի շրջանակներում ուսանողների գնահատման համար նախատեսված պարտադիր բաղադրիչն է եզրափակիչ քննությունը՝ 7-9 բալ: Մյուս բաղադրիչներից առնվազն երկուսը ընտրում է դասավանդող դասախոսը, դրանք են ընթացիկ ստուգում՝ 0-8 բալ, ինքնուրույն աշխատանք՝ 0-8 բալ, մասնակցություն՝ 0-3 բալ:
· Միայն եզրափակիչ ստուգարքով գնահատվում են ընդհանուր կրթական կառուցամասի դասընթացը:
Ավարտական ատեստավորումը կատարվում է ավարտական աշխատանքի պաշտպանության ձևով:
· Եզրափակիչ գնահատումով դասընթացներ: Յուրաքանչյուր ուսումնական մոդուլի շրջանակներում ուսանողների գնահատման համար նախատեսված պարտադիր բաղադրիչներն են՝ 2 ընթացիկ քննություն՝6-8 բալ և եզրափակիչ քննություն՝ 7-9 բալ: Մյուս բաղադրիչներից առնվազն մեկը ընտրում է դասավանդող դասախոսը, դրանք են ընթացիկ ստուգում՝ 0-6 բալ, ինքնուրույն աշխատանք՝ 0-6 բալ, մասնակցություն՝ 0-3 բալ:
· Առանց ընթացիկ քննությունով ավարտվող դասընթացներ: Յուրաքանչյուր ուսումնական մոդուլի շրջանակներում ուսանողների գնահատման համար նախատեսված պարտադիր բաղադրիչն է եզրափակիչ քննությունը՝ 7-9 բալ: Մյուս բաղադրիչներից առնվազն երկուսը ընտրում է դասավանդող դասախոսը, դրանք են ընթացիկ ստուգում՝ 0-8 բալ, ինքնուրույն աշխատանք՝ 0-8 բալ, մասնակցություն՝ 0-3 բալ:
· Միայն եզրափակիչ ստուգարքով գնահատվում են ընդհանուր կրթական կառուցամասի դասընթացը:
Ավարտական ատեստավորումը կատարվում է ավարտական աշխատանքի պաշտպանության ձևով:
5. Շրջանավարտների ապագա կարիերայի հնարավորությունները
Ծրագրի շրջանավարտները կարող են արդյունավետ աշխատանք կատարել պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, դատական իշխանության, ինքնակառավարման մարմինների աշխատակազմերում, իրավապահ մարմիններում, մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակում, իրավախորհրդատվական (փաստաբանական) գրասենյակներում, առևտրային և ոչ առևտրային կազմակերպություններում, միջազգային կառույցներում ու կազմակերպություններում՝ զբաղեցնելով իրավաբանական բարձրագույն կրթություն պահանջող ցանկացած հաստիք:
Ծրագրի շրջանավարտները կարող են շարունակել իրենց ուսումը ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի մագիստրատուրայում:
Ծրագրի շրջանավարտները կարող են շարունակել իրենց ուսումը ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի մագիստրատուրայում:
6. Ուսումնառության օժանդակության ռեսուրսները և ձևերը
Ուսումնառության գործընթացում օգտագործվում են հետևյալ օժանդակ ռեսուրսները.
· համակարգիչներով և ծրագրային միջոցներով ապահովված համակարգչային սրահ,
· էլեկտրոնային ռեսուրսներ:
· համակարգիչներով և ծրագրային միջոցներով ապահովված համակարգչային սրահ,
· էլեկտրոնային ռեսուրսներ:
7. Կրթական չափորոշիչները կամ ծրագրային կողմնորոշիչները, որոնք օգտագործվել են ծրագիրը մշակելիս
· ՀՀ Որակավորումների ազգային շրջանակ, 31 մարտի 2011, N 332-Ն
· Բոլոնիայի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Կոպենհագենի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Միդլէսսեքսի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Լոնդոնի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր:
· Բոլոնիայի, Կոպենհագենի, Լոնդոնի, Միդլէսսեքսի, Սանկտ Պետերբուրգի և Մոսկվայի պետական համալսարաններում նմանատիպ բակալավրական ծրագրին ներկայացվող պահանջները և ուղենիշերը:
· Բոլոնիայի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Կոպենհագենի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Միդլէսսեքսի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր,
· Լոնդոնի համալսարանի “Law ” բակալավրական ծրագիր:
· Բոլոնիայի, Կոպենհագենի, Լոնդոնի, Միդլէսսեքսի, Սանկտ Պետերբուրգի և Մոսկվայի պետական համալսարաններում նմանատիպ բակալավրական ծրագրին ներկայացվող պահանջները և ուղենիշերը:
8. Դասախոսական կազմին ներկայացվող պահանջները
1. Ընդհանրական կարողություններ
Դասավանդման/մանկավարժական
· դասընթացի աշխատանքային ծրագիր կազմելու հմտություն,
· դասավանդման ինտերակտիվ մեթոդների իմացություն, ակտիվ ուսուցման տեխնիկաների կիրառման կարողություն:
Հետազոտական
· տարաբնույթ գիտական աղբյուրների հետ աշխատելու, ինչպես նաև համացանցային տեղեկատվական ռեսուրսներից օգտվելու հմտություն,
· հետազոտական մեթոդների իմացություն, դրանց կիրառման հմտություն,
· հետազոտական խումբ ղեկավարելու կարողություն:
Հաղորդակցման
· լսարանի հետ բանավոր հաղորդակցվելու հմտություն,
· հետազոտության արդյունքները գրավոր շարադրելու կարողություն,
· օտար լեզվի իմացություն
ՏՀՏ կիրառություն
· բազային համակարգչային (MS Office փաթեթի ազատ տիրապետում՝ Word, Excel, Power-Point, moodle ) հմտություններ,
Այլ կարողություններ
· անհրաժեշտ ռեսուրսները գնահատելու և ծրագրերը արդյունավետորեն իրականացնելու կարողություն,
· ժամանակային ռեսուրսների պլանավորման և կառավարման կարողություն:
2. Մասնագիտական կարողություններ
· օրենսդրությանը տիրապետելու կարողություն,
· իրավունքի տեսության դրույթները մեկնաբանելու կարողություն,
· ոլորտին առնչվող միջազգային փաստաթղթերի բովանդակությունն ու էությունը բացահայտելու կարողություն,
· ՀՀ սահմանադրական դատարանի, վճռաբեկ դատարանի և եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը մեկնաբանելու կարողություն,
· օրենսդրության մեջ և պրակտիկայում առկա բացերը, թերություններն ու առավելությունները բացահայտելու կարողություն:
3. Ընդհանուր պահանջներ
Գիտական աստիճան
· գիտական աստիճան և/կամ կոչում իրավագիտության ոլորտում, կամ որոշ դեպքերում՝ տվյալ մասնագիտությամբ արտերկրյա բուհում ստացած մագիստրոսի կոչում,
· վերջին 5 տարում առնվազն 3 գիտական և/կամ մեթոդական հրատարակությունների առկայություն,
· վերջին 5 տարում առնվազն 3 մասնակցություն գիտաժողովների և /կամ աշխատաժողովների։
Մանկավարժական փորձ
· մասնագիտական դասընթացների դասավանդմանև/կամվերապատրաստումներ (թրեյնինգներ) իրականացնելու առնվազն 3 տարվա փորձ,
· վերջին 5 տարվա ընթացքում մասնակցություն տեղական կամ միջազգային վերապատրաստումների և/կամ մասնագիտական որակավորման բարձրացման դասընթացների,
Պրակտիկ աշխատանքի փորձ
· առնվազն 5 տարվա աշխատանքային փորձ իրավապահպան, փաստաբանական կամ դատական համակարգում` քննիչ, դատախազ, փաստաբան, դատավոր, իրավախորհրդատու։
Այլ պահանջներ
· դասավանդման պորտֆոլիո՝ դասավանդվող առարկաների առնվազն 50%-ի առցանց նյութերի առկայություն,
· ուսանողական հարցման արդյունքներով ստացված գնահատականների միջինը՝ առնվազն 4,0 (գործող դասախոսների համար)։
Դասավանդման/մանկավարժական
· դասընթացի աշխատանքային ծրագիր կազմելու հմտություն,
· դասավանդման ինտերակտիվ մեթոդների իմացություն, ակտիվ ուսուցման տեխնիկաների կիրառման կարողություն:
Հետազոտական
· տարաբնույթ գիտական աղբյուրների հետ աշխատելու, ինչպես նաև համացանցային տեղեկատվական ռեսուրսներից օգտվելու հմտություն,
· հետազոտական մեթոդների իմացություն, դրանց կիրառման հմտություն,
· հետազոտական խումբ ղեկավարելու կարողություն:
Հաղորդակցման
· լսարանի հետ բանավոր հաղորդակցվելու հմտություն,
· հետազոտության արդյունքները գրավոր շարադրելու կարողություն,
· օտար լեզվի իմացություն
ՏՀՏ կիրառություն
· բազային համակարգչային (MS Office փաթեթի ազատ տիրապետում՝ Word, Excel, Power-Point, moodle ) հմտություններ,
Այլ կարողություններ
· անհրաժեշտ ռեսուրսները գնահատելու և ծրագրերը արդյունավետորեն իրականացնելու կարողություն,
· ժամանակային ռեսուրսների պլանավորման և կառավարման կարողություն:
2. Մասնագիտական կարողություններ
· օրենսդրությանը տիրապետելու կարողություն,
· իրավունքի տեսության դրույթները մեկնաբանելու կարողություն,
· ոլորտին առնչվող միջազգային փաստաթղթերի բովանդակությունն ու էությունը բացահայտելու կարողություն,
· ՀՀ սահմանադրական դատարանի, վճռաբեկ դատարանի և եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը մեկնաբանելու կարողություն,
· օրենսդրության մեջ և պրակտիկայում առկա բացերը, թերություններն ու առավելությունները բացահայտելու կարողություն:
3. Ընդհանուր պահանջներ
Գիտական աստիճան
· գիտական աստիճան և/կամ կոչում իրավագիտության ոլորտում, կամ որոշ դեպքերում՝ տվյալ մասնագիտությամբ արտերկրյա բուհում ստացած մագիստրոսի կոչում,
· վերջին 5 տարում առնվազն 3 գիտական և/կամ մեթոդական հրատարակությունների առկայություն,
· վերջին 5 տարում առնվազն 3 մասնակցություն գիտաժողովների և /կամ աշխատաժողովների։
Մանկավարժական փորձ
· մասնագիտական դասընթացների դասավանդմանև/կամվերապատրաստումներ (թրեյնինգներ) իրականացնելու առնվազն 3 տարվա փորձ,
· վերջին 5 տարվա ընթացքում մասնակցություն տեղական կամ միջազգային վերապատրաստումների և/կամ մասնագիտական որակավորման բարձրացման դասընթացների,
Պրակտիկ աշխատանքի փորձ
· առնվազն 5 տարվա աշխատանքային փորձ իրավապահպան, փաստաբանական կամ դատական համակարգում` քննիչ, դատախազ, փաստաբան, դատավոր, իրավախորհրդատու։
Այլ պահանջներ
· դասավանդման պորտֆոլիո՝ դասավանդվող առարկաների առնվազն 50%-ի առցանց նյութերի առկայություն,
· ուսանողական հարցման արդյունքներով ստացված գնահատականների միջինը՝ առնվազն 4,0 (գործող դասախոսների համար)։
9. Լրացուցիչ տեղեկատվություն ծրագրի վերաբերյալ
Ծրագրի մասնագիրը տալիս է ծրագրի հիմնական բնութագրերի համառոտ նկարագրությունը և այն կրթական վերջնարդյունքները, որոնք ենթադրվում է, որ ձեռք կբերի միջին բնութագրական ուսանողը, եթե նա լիարժեք կերպով օգտվի ծրագրի ընձեռած ուսումնառության հնարավորություններից։
Ծրագրի վերաբերյալ լրացուցիչ տեղեկատվություն կարելի է գտնել ԵՊՀ դասընթացների տեղեկագրքում:
Ծրագրի վերաբերյալ լրացուցիչ տեղեկատվություն կարելի է գտնել ԵՊՀ դասընթացների տեղեկագրքում:
