Չինաստան-Հայաստան ռազմավարական գործընկերության հեռանկարները՝ հայ-չինական գիտաժողովի քննարկման թեմա

Միջազգային գիտաժողովի ժամանակ անդրադարձ կատարվեց այնպիսի թեմաների, ինչպիսիք են՝ Մերձավոր Արևելքի իրավիճակի փոփոխությունները և Թուրքիայի տարածաշրջանային ռազմավարության ճշգրտումն ու ազդեցությունը, Չինաստանը և եվրասիական միջմայրցամաքային երթուղիները, Չինաստանի դիրքերի ամրապնդումը համաշխարհային աշխարհաքաղաքական և աշխարհատնտեսական գործընթացներում, Հայաստանի միջազգային տարանցիկ երթուղիների զարգացման հիմնական խնդիրները, Հայաստանի մասնակցությունը Շանհայի համագործակցության կազմակերպության գործընթացներին։ Բացի դրանից՝ ներկայացվեցին զեկուցումներ հայ-չինական հարաբերություններին առնչվող այլ թեմաներով:

ԵՊՀ ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը, խոսելով Հայաստանի և Չինաստանի գործընկերային կապերից, ընդգծեց. «Տեղին կլինի մեկ անգամ ևս հիշատակել, որ Հայաստանի և Չինաստանի միջև գործակցային կապերն ունեն դարերի պատմություն և դեռ վաղնջական ժամանակներից առկա է եղել սերտ համագործակցություն՝ սկսած Մետաքսե ճանապարհից, որը ներկայում կոչվում է «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնություն»։

Ռեկտորի խոսքով՝ Հայաստանի վարած քաղաքականությունը համապատասխանում է «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությանը, ուստի անհրաժեշտ է այդ ուղղությամբ շարունակել համագործակցությունը՝ հաշվի առնելով հատկապես տրանսպորտային ենթակառուցվածքներում տեղի ունեցող մեծ փոփոխությունը: 

Հովհաննես Հովհաննիսյանը նշեց նաև, որ նկատելի է Չինաստանի մեծ հետաքրքրությունը «Հյուսիս-հարավ» ճանապարհի նկատմամբ, որը, հնարավոր է, կապող օղակ դառնա Արևելքի և Արևմուտքի միջև՝ հնարավորություն ընձեռելով Չինաստանը կապելու Եվրոպայի, Հեռավոր Արևելքի հետ, իսկ Հայաստանն այստեղ ունի կարևոր աշխարհաքաղաքական դերակատարում: 

«Կարծում եմ՝ նոր սերունդը ապագայում մեծ անելիք ունի, մեծ ջանքեր պետք է ներդնի Չինաստանի, Հայաստան-Չինաստան հարաբերությունների մասին ավելին սովորելու ուղղությամբ, ինչպես նաև տիրապետի չինարենին: Այսօր Չինաստանի համալսարանները աշխարհի առաջատար բուհերի շարքում են»,- ասաց ռեկտորն ու մատնանշեց, որ ուսանողները հնարավորություն ունեն օգտվելու ՀՀ Կառավարության ծրագրերից՝ ուսումը Չինաստանի համալսարաններում շարունակելու և գիտելիքները հարստացնելու համար, և վերադառնալով Հայաստան՝ նպաստելու հայ-չինական հարաբերությունների զարգացմանը:

«ԵՊՀ պրոֆեսորներից, ուսանողներից, ինչպես նաև վարչական աշխատակիցներից շատերին հնարավորություն է տրվել այցելելու Չինաստան, տեսնելու՝ ինչպես է զարգանում Չինաստանը, և ինչպես կարող ենք մենք առավել արդյունավետ գործակցային կապեր զարգացնել ապագայում: Վստահաբար կարող եմ ասել, որ այս գործընթացը լինելու է շարունակական»,- հավելեց Հովհաննես Հովհաննիսյանը:

Նա անդրադարձավ նաև ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետում գործող Չինարենի և չինական մշակույթի կենտրոնի գործունեությանը։ 

«ԵՊՀ չինարենի և չինական մշակույթի կենտրոնը մի վայր է, որտեղ մեր ուսանողները կարող են խորացնել իրենց գիտելիքները լեզվի և մշակույթի ոլորտում, ինչպես նաև տեղեկանալ Չինաստանի քաղաքականությանն առնչվող հարցերին»,- մատնանշեց նա: 

ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն Գոհար Իսկանդարյանն էլ ընդգծեց, որ կառույցը երկար տարիներ պահում է սերտ և կառուցողական կապեր Չինաստանի հասարակական գիտությունների ակադեմիայի Ռուսաստանի, Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ուսումնասիրությունների ինստիտուտի հետ։ 

«Երկու հաստատությունների միջև կնքվել է համագործակցության համաձայնագիր, որը ամուր հիմք է ծառայում գիտական ակտիվ համագործակցության համար: Մենք մեծապես գնահատում ենք Չինաստանի աճող դերակատարումը մեր տարածաշրջանում և վստահ ենք, որ վերլուծական և ակադեմիական համագործակցության ընդլայնումը կնպաստի երկու երկրների միջև փոխհարաբերությունների ընդլայնմանը և գործակցային կայուն հարաբերությունների հաստատմանը»: 

Գոհար Իսկանդարյանը հիշատակեց օգոստոսին Հայաստանի Հանրապետության և Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության միջև ստորագրված ռազմավարական գործընկերություն հաստատելու մասին համատեղ հայտարարությունը և նշեց, որ այն նոր հեռանկարներ է ուրվագծում երկու երկրների ակադեմիական ոլորտի հետազոտողների և պրոֆեսորադասախոսական համակազմի համար: 

«Հայաստանը մեծ նշանակություն է տալիս նաև Շանհայի համագործակցության կազմակերպության հետ գործակցությանը՝ շարունակաբար ապահովելով իր մասնակցությունը և առավել ամուր գործակցությունն այս ձևաչափով: Վստահ եմ՝ այս գիտաժողովը ևս մեկ կարևոր քայլ է՝ հարստացնելու համատեղ գիտական գործակցությունը, ամրացնելու ռազմավարական երկխոսությունը և զարգացնելու հետազոտական նախաձեռնությունները` ի շահ երկու երկրների»,- եզրափակեց ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրենը: 

Չինաստանի հասարակական գիտությունների ակադեմիայի Ռուսաստանի, Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ուսումնասիրությունների ինստիտուտի փոխտնօրեն Ջին Ժեն նախ խոսեց Հայաստանի մասին՝ շեշտելով, որ Հայաստանը Հարավային Կովկասի հնագույն պետություն է՝ հարուստ պատմությամբ ու քաղաքակրթությամբ, ինչպես նաև վառ ու յուրահատուկ մշակույթով։

«Հայաստանի անկախությունից ի վեր՝ նկատելի են տնտեսական, սոցիալական զարգացումներ: Վերջին տասնամյակում Հայաստանի տնտեսությունը մեծ զարգացում է ապրում հատկապես արդյունաբերական, հաղորդակցական, տեխնոլոգիական ոլորտներում»,- ասաց Ջին Ժեն: 

Նրա խոսքով՝ 1992 թ. Հայաստանի ու Չինաստանի միջև դիվանագիտական կապերի հաստատումից ի վեր՝ կողմերը սերտ համագործակցում են բոլոր ոլորտներում: Հայաստանն առաջին երկրներից է, որը միացել է Չինաստանի «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությանը: Օգոստոսին Չինաստանում ռազմավարական գործընկերության մասին ստորագրված երկկողմ հայտարարությունը նոր փուլ է կողմերի փոխշահավետ գործակցության համար: Այս գործընկերության շրջանակում նրանք կխորացնեն նաև քաղաքականությունը «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» և «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունների շրջանակում:

Ջին Ժեն խոսեց նաև հայ-չինական առևտրատնտեսական կապերի մասին՝ նշելով, որ վերջին տարիներին նկատելիորեն ակտիվացել է Հայաստանի ու Չինաստանի միջև ապրանքաշրջանառությունը:

Նա ընդգծեց, որ Չինաստանի հասարակական գիտությունների ակադեմիայի Ռուսաստանի, Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ուսումնասիրությունների ինստիտուտն իրապես հետաքրքրված է հայ գործընկերների, մասնավորապես ԵՊՀ-ի և ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի հետ գործակցությամբ՝ նպատակ ունենալով կատարելու համատեղ հետազոտություններ և ստանալու որակյալ արդյունքներ: